Tłumaczenia Ustne

Tłumaczenia ustne odgrywają kluczową rolę w komunikacji międzynarodowej, pozwalając na sprawny przepływ informacji w czasie rzeczywistym. Mogą przybierać różne formy – od tłumaczenia konsekutywnego, przez symultaniczne, po szeptane czy a vista – w zależności od charakteru wydarzenia i potrzeb uczestników. Dzięki nim możliwe jest prowadzenie konferencji, negocjacji biznesowych, rozpraw sądowych czy spotkań urzędowych bez barier językowych, z zachowaniem pełnej precyzji i profesjonalizmu.

Tłumaczenie konsekutywne

Tłumaczenie ustne konsekutywne jest to jeden z rodzajów tłumaczenia ustnego, w którym tłumacz wykonuje przekład kwestii wypowiedzianych przez osobę mówiącą, po tym jak dany prelegent skończy swoją wypowiedź. Technika tłumaczenia konsekutywnego to najczęściej  selekcja najważniejszych informacji, tj. głównego założenia oraz intencji wypowiedzi.

Tłumaczenie ustne konsekutywne może być stosowane w przypadku dwóch rodzajów sytuacji – może to być zarówno tłumaczenie konferencyjne, jak i środowiskowe. Pierwszy rodzaj tłumaczenia konsekutywnego, czyli tłumaczenia konsekutywne konferencyjne to rodzaj tłumaczenia konsekutywnego stosowany najczęściej podczas mniejszych konferencji, wykładów, sympozjów, zjazdów lub wystąpień publicznych.

Innym rodzajem tłumaczenia konsekutywnego są tłumaczenia środowiskowe, które dotyczą wykonywania przekładu fragmentów znacznie krótszych, zazwyczaj zdanie po zdaniu, w sytuacjach takich jak np. spotkania biznesowe, negocjacje, walne zgromadzenia, uroczystość zawarcia związku małżeńskiego w USC, wywiady przeprowadzane przez Wydział ds. Cudzoziemców, rozmowy w gabinetach lekarskich, przesłuchania, rozprawy sądowe, itp.

Bardzo często podczas tłumaczenia konsekutywnego zdarza się tak, że osoba mówiąca wypowiada swoją kwestię, która może zahaczać o dodatkowe zagadnienia, związane z głównym tematem, poruszanym podczas danego spotkania. W konsekwencji, tłumacz staje przed wyzwaniem przełożenia z języka źródłowego na język docelowy bardzo długiej i często rozbudowanej o różne dodatkowe kwestie wypowiedzi.

Tłumacz, może wesprzeć się podczas wysłuchiwania wypowiedzi prelegenta, robieniem notatek, które w tłumaczeniu konsekutywnym nazywane są notacją. Notacja to nic innego jak sporządzanie notatek w trakcie słuchania wypowiedzi osoby mówiącej, poprzez użycie specjalnego systemu znaków i symboli, z których później tłumacz jest w stanie odtworzyć zasłyszaną wypowiedź.

W ten sposób, tłumacz może w skrócie zapisać główne kwestie, które zostały poruszone, lub inne dane, typu: daty, imiona, nazwy stanowisk, lub dane statystyczne w postaci liczb, które mogą łatwo umknąć w natłoku informacji.

Tłumaczenia konsekutywne są odpowiednim wyborem dla tych klientów, którym zależy na precyzji przekładu oraz bezpośredniej interakcji z tłumaczem. Jest to również odpowiedni wybór kiedy krótki czas trwania spotkania nie jest głównym priorytetem dla zlecającego.

Co więcej, ten rodzaj tłumaczeń będzie najbardziej popularnym wyborem, kiedy ilość uczestników spotkania nie jest zbyt duża.  Rozliczanie tych tłumaczeń odbywa się na podstawie stawki godzinowej. Każda rozpoczęta godzina tłumaczenia rozliczona jest jako pełna.

Jeżeli czas trwania tłumaczenia oraz szybkość przekładu ma dla klienta większe znaczenie niż bezpośrednia interakcja z tłumaczem i duża precyzja wypowiedzi, wówczas lepszym wyborem może okazać się tłumaczenie symultaniczne.

Tłumaczenie symultaniczne

Tłumaczenie symultaniczne jest to rodzaj tłumaczenia ustnego, w którym tłumaczenie treści wypowiadanej przez prelegenta następuje w tym samym momencie, co jego wypowiedź. Zwyczajowo, tłumacz wykonuje przekład symultaniczny będąc w otoczeniu konkretnego zaplecza technicznego, w postaci dźwiękoszczelnej kabiny, mówimy wtedy o tłumaczeniu konferencyjnym kabinowym.

Ta forma tłumaczenia symultanicznego jest typowa dla wszelkiego rodzaju masowych konferencji, wykładów i sympozjów, kongresów, targów, szkoleń branżowych, na których konieczny jest przekład na kilka języków lub, w których bierze udział duża liczba uczestników.

Tłumaczenie kabinowe jest bardzo wyczerpujące, dlatego tłumacze pracują w parach, zmieniając się zazwyczaj, co 20 minut. Tłumacze mają na sobie odpowiedni zestaw słuchawkowy z mikrofonem, który umożliwia im odbiór wypowiadanej przez prelegenta treści w języku źródłowym oraz równoczesne tłumaczenie do mikrofonu tej treści na język docelowy.

Z kolei, tłumaczenia symultaniczne środowiskowe mogą dotyczyć tłumaczenia np. rozpraw sądowych (takie zdarzają się najczęściej), spotkań lub zgromadzeń spółki, wywiadów w urzędach imigracyjnych, itp.

W jeszcze innych sytuacjach, wybór metody tłumaczenia ustnego zależy tak naprawdę od tłumacza – część tłumaczy swobodniej czuje się w tłumaczeniu konsekutywnym, a pozostała część w tłumaczeniu symultanicznym szeptanym.

Rozliczanie tłumaczeń równoczesnych odbywa się na podstawie 4-godzinnych bloków. W przypadku tłumaczenia symultanicznego należy również pamiętać o tym, że jeśli wybrana lokalizacja nie posiada sprzętu do tłumaczenia, tj. nagłośnienie, kabina, pulpity, zestawy słuchawkowe itp., zapewnienie takiego sprzętu przez danego tłumacza lub agencję tłumaczeniową będzie wiązało się z dodatkowymi kosztami, które musi ponieść zleceniodawca.

Zatem, tłumaczenia symultaniczne będą doskonałym wyborem w sytuacjach, w których organizator lub zleceniodawca zainteresowany jest szybkim, rzetelnym i płynnie wykonanym tłumaczeniem, które będzie dostępne dla obiorców różnych grup językowych.

Tłumaczenie symultaniczne pozwala na płynną i nieprzerwaną komunikację pomiędzy nadawcami, a odbiorcami komunikatu. Co więcej, przekład ten jest od razu transmitowany, w czasie rzeczywistym, do szerokiego grona odbiorców.

Inną istotną zaletą tłumaczenia symultanicznego jest jego dostępność, bowiem ten rodzaj przekładu umożliwia tłumaczenie treści wygłaszanej w jednym języku źródłowym dla szerokiego grona zróżnicowanych odbiorców.

Zróżnicowanie to dotyczy zwłaszcza różnych języków docelowych odbiorców, co może być bardzo częste w przypadku wszelkich międzynarodowych konferencji, sympozjów lub targów, w których biorą udział uczestnicy z różnych krajów.

Tłumaczenie szeptane (szuszotaż)

Jest to rodzaj tłumaczenia symultanicznego, w którym nie korzysta się ze sprzętu specjalistycznego. Jego nazwa pochodzi od francuskiego słowa ‘chuchotage’ a w wersji spolszczonej brzmi „szuszotaż”. Wykonując ten rodzaj tłumaczenia symultanicznego, tłumacz siedzi w pobliżu osoby, dla której tłumaczenie jest wykonywane i szeptając jej do ucha, wykonuje tłumaczenie symultaniczne osób wypowiadających się.

Tłumaczenie szeptane może być wykonywane również dla kilku użytkowników, jednak ilość ta dotyczy grupy maksymalnie do 3 osób. Wówczas, tłumacz ściszonym głosem lub szeptem przekłada na bieżąco wypowiedź mówcy dla odbiorców.

Technika tłumaczenia szeptanego stosowana jest zwłaszcza podczas przekładu środowiskowego w sądzie, podczas mniejszych konferencji, prezentacji, spotkań lub zgromadzeń spółek. Tłumaczenia szeptane środowiskowe najczęściej dotyczą tłumaczenia wykonywanego np. podczas rozpraw sądowych.

Wówczas, tłumacz siedzi w pobliżu odbiorcy tłumaczenia na sali sądowej i na bieżąco, szeptem tłumaczy klientowi wypowiedzi poszczególnych osób takich jak sędzia, prokurator, czy adwokat. Tłumacz podczas wykonywania tłumaczenia szeptanego przekłada klientowi również wypowiedzi świadków oraz wszelkie inne komunikaty jakie padają na sali rozpraw, tak aby odbiorca mógł wszystko należycie zrozumieć.

Tłumaczenia symultaniczne szeptane rozliczane są również, tak jak i tłumaczenia konsekutywne, na podstawie stawki godzinowej. Jeżeli są to zlecenia wykonywane z powołania organów sprawiedliwości, wówczas podstawą rozliczenia są stawki podane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2023 roku. Czas pracy tłumacza liczony jest od godziny, na którą czynność została umówiona. Co więcej, każda rozpoczęta godzina tłumaczenia rozliczana jest jako pełna godzina tłumaczenia.

Tłumaczenie konferencyjne

Takie tłumaczenie może zachodzić symultanicznie, konsekutywnie lub w formie szeptanej, zależnie od wielkości konferencji i ilości uczestników, dla których wykonywany jest przekład.

Najczęściej jednak, tłumaczenia konferencyjne dotyczą przekładu symultanicznego wykonywanego w trakcie wydarzeń masowych, takich jak międzynarodowe konferencje, kongresy, targi, sympozja, czy spotkania branżowe.

Z uwagi na specyfikę tego masowego tłumaczenia konferencyjnego, tłumacz znajduje się w dźwiękoszczelnej kabinie wraz z drugim tłumaczem.  Z kabiny tej, obydwu tłumaczy widzi prelegenta, a na monitorze kabinowym mogą mieć oni dostęp do prezentacji wyświetlanej i omawianej przez prelegenta. Tłumaczenie kabinowe jest bardzo wyczerpujące, dlatego tłumacze pracują w parach, zmieniając się zazwyczaj, co 20 minut.

Tłumacze mają na sobie odpowiedni zestaw słuchawkowy z mikrofonem, który umożliwia im odbiór wypowiadanej przez prelegenta treści w języku źródłowym oraz równoczesne tłumaczenie do mikrofonu tej treści na język docelowy. Odbiorcy, również wyposażeni są w zestawy słuchawkowe i odbierają przetłumaczoną treść również na słuchawkach.

Tłumacz rozpoczyna tłumaczenie symultaniczne z pewnym kilkusekundowym opóźnieniem, względem prelegenta. Czas ten, może wynosić od 3 do 10 sekund, jednak najbardziej optymalne opóźnienie względem mówcy wynosi od 3 do 6 sekund.

Tłumacz wykonujący tłumaczenia konferencyjne otrzymuje materiały pomocnicze związane z tematyką spotkania w postaci np. prezentacji poszczególnych prelegentów, materiałów dodatkowych związanych z terminologią, itp. Tłumacz powinien otrzymać te materiały z odpowiednim wyprzedzeniem, aby miał czas na przygotowanie się do prezentowanych tematów.

W przypadku występowania w poszczególnych prezentacjach terminologii specjalistycznej, otrzymując materiały odpowiednio wcześniej, tłumacz ma również możliwość przygotować glosariusze z konkretną terminologią w obydwu językach. Dzięki temu, tłumaczenie symultaniczne może przebiec sprawnie i bez zakłóceń.

W przypadku konferencji, każdy prelegent ma określoną ilość czasu, w którym musi zmieścić się ze swoją prezentacją. Tłumaczenie konferencyjne kabinowe umożliwia właśnie równoczesne wykonywanie prezentacji oraz przekładu na język docelowy odbiorców, tak aby zachowane były ramy czasowe poszczególnych części konferencji. Będzie to więc doskonały wybór w przypadku gdy to czas i płynność przekładu są priorytetem dla organizatorów.

Tłumaczenie a vista

Jest to kolejny rodzaj tłumaczenia ustnego, który bywa również nazywany hybrydą tłumaczeniową, ponieważ łączy w sobie dwa sposoby przekładu – pisemny oraz ustny. Nazwa tego typu tłumaczenia pochodzi od włoskiego zwrotu ‘a vista’, które oznacza „na bieżąco” lub „na pierwszy rzut oka”. Samo określenie tego rodzaju przekładu doskonale oddaje jego istotę.

W tego rodzaju tłumaczeniu ustnym, tłumacz otrzymuje do ręki tekst pisany, którego zwykle wcześniej nie widział i musi go przetłumaczyć ustnie.  Tłumacz czyta tekst fragment po fragmencie i na bieżąco (a vista) tłumaczy.

Aby tłumaczenie było płynne, tłumacz musi objąć wzrokiem większą część tekstu i natychmiast przełożyć go na język docelowy, co sprawia, że jest to jeden z najbardziej wymagających sposobów tłumaczenia. Z uwagi na to, że przekład a vista odbywa się na bieżąco, tłumacz musi posiadać doskonałą znajomość tematu, którego dotyczy dokument, jak również posiadać doskonałą wiedzę językową w obydwóch językach: źródłowym i docelowym.

Z tłumaczeniem a vista spotykamy się najczęściej w sądzie, stając na czynnościach przed organami sprawiedliwości, przed notariuszem, w USC, lub w innych urzędach. Tłumaczenie to może się również okazać konieczne podczas konferencji lub spotkań biznesowych, kiedy treść spisanego wcześniej dokumentu, musi zostać przetłumaczona dla uczestników spotkania.

Rozliczanie tych tłumaczeń odbywa się na podstawie stawki godzinowej. Przy tłumaczeniach ustnych, jeśli spotkanie ma miejsce poza siedzibą tłumacza, wtedy Klient oprócz stawki za samo tłumaczenie pokrywa koszty przejazdu, jak i  pobytu tłumacza w miejscu wykonywania czynności.

Warunki wynagrodzenia i pracy w przypadku tłumaczeń ustnych są specjalnie określone. Czas pracy tłumacza liczony jest od godziny, na którą został zamówiony. Każda rozpoczęta godzina liczy się jako pełna. Wszystkie przerwy dla uczestników spotkania czy konferencji dotyczą również tłumacza i są wliczane w jego czas pracy.

Tłumaczenia ustne poświadczone

To tłumaczenia ustne, które mogą być wykonywane przy użyciu różnych technik, takich jak tłumaczenie konsekutywne, szeptane lub a vista – zależnie od tego czego będzie wymagała od tłumacza dana sytuacja i dane zlecenie.

Tłumaczenia ustne poświadczone są wykonywane dla organów sprawiedliwości na podstawie powołania tłumacza, jako biegłego sądowego do danej sprawy.  Wykonuje się je zwykle dla sądu, prokuratury, policji, straży granicznej lub innych organów administracji publicznej.

Sąd, prokuratura, policja czy straż graniczna korzystają z pomocy tłumacza przysięgłego w tłumaczeniach  ustnych podczas różnych czynności procesowych i wtedy muszą powołać tłumacza do danej czynności jako tłumacza – biegłego sądowego. Dopiero po otrzymaniu oficjalnego (pisemnego), powołania do danej czynności, tłumacz może stawić się na tłumaczenie w określonym przez dany organ miejscu.

Sposób rozliczeń tego typu tłumaczeń jest odgórnie ustalony w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości i to właśnie na tej podstawie tłumacz przysięgły musi wystawić organom sprawiedliwości fakturę lub rachunek za wykonane zlecenie.

Tłumaczenia ustne poświadczone mogą też odbywać się na zlecenie klientów indywidualnych, lub spółek, w miejscach takich jak kancelarie notarialne, banki, urzędy miasta lub Urzędy Stanu Cywilnego. W tym przypadku również rozliczenie następuje na podstawie stawek godzinowych ustalonych przez tłumacza, a każda rozpoczęta godzina tłumaczenia rozliczana jest jako pełna.

Aby wykonać takie tłumaczenie, tłumacz przysięgły nie musi otrzymywać specjalnego powołania – jak ma miejsce w przypadku sądów – ale konieczne jest mailowe potwierdzenie zamówionej czynności, tak aby ani tłumacz, ani klienci nie mieli wątpliwości, co do umówionej godziny i miejsca spotkania.

Jeżeli dane czynności odbywać się będą poza miejscem stałego zamieszkania tłumacza, wówczas oprócz tłumaczenia, na fakturze, bądź rachunku, tłumacz przysięgły ma prawo doliczyć również poniesione przez niego koszty dojazdu na miejsce wykonywania czynności.