Tłumacz przysięgły języka łacińskiego: Język łaciński

Tłumacz przysięgły języka łacińskiego: Z uwagi na specyfikę języka łacińskiego, zapytania o tłumaczenia w tym języku nie należą do najczęstszych. Jednakże, jeśli tylko klient zgłosi się do nas z zapotrzebowaniem na tłumaczenie z języka łacińskiego lub na język łaciński, chętnie podejmiemy się wykonania zlecenia, a nasz tłumacz przysięgły języka łacińskiego wykona je rzetelnie, profesjonalnie oraz terminowo.

W całej Polsce zarejestrowanych jest tylko 16 tłumaczy przysięgłych języka łacińskiego. Z kolei, w samym Krakowie zarejestrowanych jest tylko dwóch tłumaczy przysięgłych języka łacińskiego. Możemy więc zauważyć, że nie jest to tak powszechny język jak np. angielski, niemiecki lub rosyjski. Taka sytuacja może wpływać na koszty tłumaczeń w języku łacińskim, które będą wyższe w porównaniu z kosztami tłumaczeń języków z grupy pierwszej.

Język łaciński – co to za język i gdzie go używano?

Język łaciński jest językiem należącym do rodziny języków indoeuropejskich, a podając bardziej szczegółową klasyfikację należy do podgrupy języków latynofalijskich, a następnie do grupy języków italskich.

Język ten zaczął kształtować się w II tysiącleciu p.n.e. i był językiem używanym przez mieszkańców regionu Lacjum, który usytuowany jest w środkowych Włoszech.  Do jego zapisu używano alfabetu łacińskiego, który po dziś dzień jest najpowszechniej używanym alfabetem na całym świecie.

Co więcej, język łaciński był językiem ojczystym Rzymian i pełnił funkcję języka urzędowego w Republice Rzymskiej, a następnie w Cesarstwie Rzymskim. Język łaciński był również językiem, którym posługiwali się mieszkańcy Imperium na terenie Europy oraz Afryki, gdzie również znajdowały się rzymskie prowincje.

Użycie języka łacińskiego jako języka codziennej komunikacji zakończyło się wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego, jednak język ten używany był nadal przez wiele państw Europy jako język literatury, nauki, liturgii i administracji. Warto również wspomnieć, że do XVIII wieku  język łaciński funkcjonował jako lingua franca w wielu dziedzinach, takich jak nauka, kultura i sztuka.

Obecnie, język łaciński używany jest w ograniczonym zakresie, niemal wyłącznie w różnych dziedzinach nauki oraz w liturgii. W języku łacińskim powstają różne publikacje naukowe a nowa terminologia z zakresu nauki i techniki tworzona jest właśnie na bazie języka łacińskiego. Obecnie, język łaciński pozostaje też językiem urzędowym Państwa Watykańskiego. 

Język łaciński – czy faktycznie jest językiem martwym, czy może wegetującym?

Tematyka języka łacińskiego budzi wśród licznych językoznawców wiele kontrowersji, ponieważ nie mogą oni dojść do porozumienia w kwestii uznania tego języka za żywy, martwy lub też wegetujący.

Prawdą jest, że język łaciński, nie będąc już językiem ojczystym dla niemal żadnego państwa – poza Watykanem – nie podlega już żadnym aktywnym i spontanicznym zmianom pod względem morfologii, fleksji oraz leksyki, jak dzieje się to w przypadku języków żywych, które są powszechnie używane.

Niemniej jednak, w przeciwieństwie do takich języków martwych jak np. język sumeryjski, znajomość języka łacińskiego nie wygasła całkowicie. Co więcej, język łaciński został wprowadzony jako przedmiot do wyboru w szkołach ogólnokształcących, jego nauka jest też praktykowana na studiach teologicznych, a częściowo również na studiach prawniczych lub medycznych na całym świecie.

Język łaciński jest również regulowany przez Papieską Akademię Języka Łacińskiego, która regularnie poszerza zakres słownictwa na potrzeby dokumentów, które są przygotowywane oraz wydawane przez Stolicę Apostolską.

Biorąc więc pod uwagę wszystkie te aspekty, nic więc dziwnego, że część językoznawców uznaje język łaciński nie za język martwy, lecz za język wegetujący – czyli język używany przez niewielkie grupy użytkowników, ale jednocześnie język, który nie rozwija się i nie dostosowuje do bieżących potrzeb komunikacyjnych.

Okresy rozwoju języka łacińskiego

W okresie starożytnym, język łaciński, jak każdy żywy język, miał swoje dwie odmiany – odmianę literacką, w której tworzone były wszelkie dokumenty i teksty literackie oraz odmianę potoczną, która używana była do codziennej komunikacji.

Istniało również wiele dialektów lokalnych, takich jak łacina italska, galijska, brytyjska, hiszpańska, czy afrykańska, które używane były w poszczególnych regionach Imperium Rzymskiego.

Co również ciekawe, rozwój języka łacińskiego dzielony jest na kilka etapów, które odpowiadają odmianom języka łacińskiego, które były w każdym z tych etapów używane. Odmiany te są następujące: łacina archaiczna, klasyczna, srebrna, późna, średniowieczna i nowożytna.

Łacina archaiczna, nazywana również przez językoznawców łaciną starą, to odmiana języka łacińskiego, używana jeszcze przed pojawieniem się pierwszych dzieł literackich w tym języku. Język łaciński okresu archaicznego możemy poznać jedynie dzięki zachowanym z tego okresu inskrypcjom kamiennym, które zostały stworzone jeszcze 300 lat przed narodzinami Chrystusa. Według językoznawców, inskrypcje te zostały spisane przy użyciu niezdarnej składni, przez co możemy założyć, że język tego okresu nie miał swojej standaryzowanej formy.

Kolejny etap rozwoju języka łacińskiego, w którym funkcjonuje odmiana klasyczna rozpoczyna się w okolicach lat osiemdziesiątych I wieku p.n.e., kiedy swoją działalność literacką rozpoczyna Cyceron. W epoce tej wyróżnia się dwa podokresy, tj. okres cyceroński (który kończy się wraz ze śmiercią Cycerona) oraz okres augustowski (liczony od momentu wstąpienia na cesarski tron Oktawiana Augusta). Jest to również złoty wiek poezji łacińskiej.

Kolejna odmiana języka łacińskiego, tak zwana łacina srebrna, rozpoczyna się około I wieku n.e i jest charakteryzowana przez językoznawców poprzez mocne tendencje archaizacyjne w tym języku. Pisarze tego okresu inspirują się twórcami okresu archaicznego, aby przywrócić językowi łacińskiemu większą prostotę oraz odmłodzić go w kontraście do mocno wyrafinowanej wersji języka widocznej w literaturze okresu klasycznego.

W okolicach III wieku n.e. językoznawcy obserwują całkowity upadek literatury rzymskiej oraz języka łacińskiego na rzecz języka greckiego, który wówczas był językiem powszechnie używanym w liturgii. Okres ten trwa aż do IV wieku n.e. kiedy to możemy zaobserwować renesans języka łacińskiego i pojawienie się kolejnej epoki, tj. łaciny późnej. W tym właśnie okresie św. Hieronim dokonuje przekładu Biblii na język łaciński (tzw. Wulgata).

Kolejnym etapem rozwoju języka łacińskiego jest łacina średniowieczna, która teoretycznie jest kontynuacją odmiany języka łacińskiego z czasów starożytnych. Jednakże, zmiany jakie nastąpiły w leksyce, frazeologii i składni języka łacińskiego okresu średniowiecznego są tak duże, że często średniowieczne teksty ciężko jest zrozumieć, nawet jeśli użytkownik posiada doskonałą wiedzę na temat standardowej odmiany języka łacińskiego.

Ostatni etap rozwoju języka łacińskiego, czyli łacina nowożytna to właśnie ta odmiana języka łacińskiego, która funkcjonuje obecnie jako język urzędowy Państwa Watykańskiego. Jest to również ten standard języka łacińskiego, który używany jest w nauce i technice do tworzenia nowej terminologii.

Charakterystyka języka łacińskiego

Język łaciński zapisywany jest za pomocą alfabetu łacińskiego, który jest powszechnie używany przez wiele współczesnych języków. Odmiana starożytna alfabetu łacińskiego posiadała 23 litery, takie jak: A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z. Jak widzimy, nie ma w nim liter takich jak J oraz U, które były wówczas zapisywane jako I oraz V.

Jednym z ciekawszych elementów charakteryzujących język łaciński będzie brak stosowanej w nim interpunkcji. Jedynym występującym wówczas znakiem interpunkcyjnym było punctum, które służyło do zaznaczania przerw pomiędzy wyrazami w inskrypcjach, które były albo wyryte w kamieniu, albo malowane.

W każdym innym przypadku, czyli np. w listach, notatkach, bądź książkach interpunkcji nie stosowano a zapis zdania wyglądał tak: CFABVLLIVSMACEROPTIOCLASSISPRMISENATIVMIIITIGRIDEEMITPVERVMNATIONETRANSFLVMINIANVM[…]. Po rozszyfrowaniu tej zbitki, osoba czytająca mogła przeczytać następujący zapis: C. Fabullius Macer, optio classis praetoriae Misenatium triere Tigride emit puerum natione Transfluminianum[…].

Dla osób niewyćwiczonych w rozczytywaniu łacińskich zapisków, taki tekst jest trudny do rozszyfrowania, dlatego też obecnie przy tworzeniu tekstów w języku łacińskim stosuje się zarówno reguły ortograficzne, jak i interpunkcyjne.

Dla przykładu, wielką literą w języku łacińskim pisane są wszelkie imiona, nazwiska oraz nazwy własne ale również przymiotniki i przysłówki pochodzące od nazw własnych. Dodatkowo, wielką literą zapisywane są również dni oraz nazwy miesięcy. Co jednak zaskakujące, nie ma obowiązku stawiania wielkiej litery na początku zdania.

Jeżeli chodzi o przecinki, stawiane one są przy wyliczeniach, podczas wprowadzania zdań podrzędnych, oraz przed przeciwstawnymi spójnikami. Ogólnie rzecz ujmując, język łaciński wyposażony jest w wiele spójników, zaimków oraz partykuł, które z powodzeniem zastępowały interpunkcję w starożytności, lepiej jest więc postawić o jeden przecinek za mało, niż o jeden za dużo.

Z uwagi na to, że język łaciński nie jest już językiem powszechnie i aktywnie używanym przez duże grypy ludzi, jego zasady gramatyczne nie ulegają zmianom. Największy wpływ na uformowanie się zasad gramatycznych języka łacińskiego mieli Prysycjan oraz Eliusz Donat, którzy byli rzymskimi gramatykami.

To właśnie Eliusz Donat, w swoim dziele „Ars minor” zestawił łacińskie odmiany gramatyczne w formie tablic, które miały ułatwić zapamiętanie poszczególnych końcówek fleksyjnych. Należy pamiętać, że język łaciński jest językiem fleksyjnym. Deklinacja, a więc odmiana przez przypadki, liczby i rodzaje dotyczy takich części mowy jak: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki oraz liczebniki. Natomiast koniugacja, a więc odmiana przez osoby, czasy, liczby i strony dotyczy czasowników.

Tłumaczenia przysięgłe i zwykłe w języku łacińskim

Jak już było wcześniej wspomniane, język łaciński nie jest językiem używanym powszechnie i posługują się nim raczej ograniczone grupy użytkowników, obracające się głownie w tematyce nauki, techniki oraz liturgii. W związku z tym, tłumaczenia z języka lub na język łaciński przysięgłe lub zwykłe też nie należą do najpowszechniejszych, choć oczywiście zdarzają się i takie zapytania.

Wszystkie zlecenia tłumaczeń przysięgłych z języka łacińskiego lub na język łaciński, które niedawno wykonywane były przez Kancelarię Tłumacza MS Mostowy dotyczyły zwłaszcza tłumaczenia dyplomów ukończenia studiów, czy to licencjackich, czy magisterskich. Dokumenty te pochodziły z uczelni takich jak Papieski Uniwersytet Laterański, czy też Dartmouth College ze Stanów Zjednoczonych.

Innymi dokumentami, które mogą pojawić się do tłumaczenia z języka łacińskiego mogą być wyciągi z akt kościelnych dotyczące urodzenia, chrztu lub małżeństwa, które również swego czasu sporządzane były w języku łacińskim.

Jeżeli chodzi o tłumaczenia zwykłe z języka łacińskiego lub na język łaciński, tłumaczeniu takiemu mogą podlegać różne artykuły naukowe zawierające właśnie terminologię łacińską, lub też dokumenty związane z kościołem, liturgią oraz religią wydawane przez Państwo Watykańskie.

Tłumaczenia zwykłe wykonywane są zazwyczaj na użytek własny różnych instytucji, czy też osób fizycznych, nie wymagają więc pieczęci i podpisu tłumacza przysięgłego języka łacińskiego i wydawane są w formie edytowalnej.

Tłumaczenia ustne a język łaciński – czy się zdarzają?

W przypadku języka łacińskiego, Kancelaria Tłumacza MS Mostowy asystowała już wielokrotnie klientom w przypadku tłumaczeń pisemnych, zarówno w formie przysięgłej jak i zwykłej.

Z kolei, tłumaczenia ustne w języku łacińskim są raczej niespotykane, może się jednak zdarzyć, że będą potrzebne podczas oficjalnych, urzędowych spotkań duchownych lub też podczas wizytacji przedstawicieli z Państwa Watykańskiego w naszym kraju.

Innym przykładem sytuacji, w których może zajść konieczność tłumaczenia ustnego z języka lub na język łaciński będą wszelkie konferencje i sympozja związane  z religią i  teologią, bądź też z kulturą antyczną za czasów Cesarstwa Rzymskiego.

Jeżeli tylko klient zgłosi się do nas z zapotrzebowaniem na tłumaczenia ustne w języku łacińskim, postaramy się znaleźć odpowiedniego tłumacza przysięgłego języka łacińskiego do wykonania tego zlecenia profesjonalnie oraz w jak najwyższej jakości.

FAQ: Tłumacz przysięgły języka łacińskiego