Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, wszystkie akty notarialne w naszym kraju powinny być sporządzane tylko i wyłącznie w języku polskim. Z oczywistych względów stanowi to spory problem w przypadku, gdy do czynności notarialnych staje obcokrajowiec bez znajomości naszego języka. Wówczas koniecznością staje się obecność tłumacza przysięgłego u notariusza. Dlaczego jest to tak istotne i jak, tak naprawdę, wygląda praca takiego specjalisty w takiej sytuacji?
Dlaczego rośnie zapotrzebowanie na uczestnictwo tłumacza przysięgłego w czynnościach notarialnych?
W artykule
Liczba cudzoziemców, którzy czasowo lub na stałe przenoszą się do Polski rośnie z roku na rok (wystarczy przyjrzeć się chociażby wydarzeniom związanym z masowym napływem mieszkańców Ukrainy do naszego kraju). Osoby te, zwłaszcza przy dłuższym lub stałym pobycie, co jest oczywiście całkowicie zrozumiałe, dążą do ustabilizowania swojego życia w nowym miejscu. Prowadzą tu własne działalności gospodarcze, wynajmują lub kupują nieruchomości, tym samym uczestnicząc w krajowym obrocie prawnym.
W takich sytuacjach korzystanie z usług świadczonych przez kancelarie notarialne staje się koniecznością. Kwestie te regulują wspomniane we wstępie przepisy, w tym Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie [Dz.U. 1991 nr 22 poz.91]. Zgodnie z art. 2 § 3 tejże „Czynności notarialnych dokonuje się w języku polskim. Na żądanie strony notariusz może dokonać dodatkowo tej czynności w języku obcym, wykazując własną znajomość języka obcego (…) lub korzystając z pomocy tłumacza przysięgłego”. Ponieważ w takich sprawach notariusz powinien dysponować umiejętnościami językowymi i uprawnieniami potwierdzonymi na poziomie takim, jaki reprezentują tłumacze przysięgli danego języka obcego, najczęściej do czynności notarialnych stawia się właśnie tłumacz przysięgły, wpisany na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości.
Dlaczego udział tłumacza przysięgłego w czynnościach notarialnych jest niezbędny?
Stawiennictwo tłumacza przysięgłego u notariusza wynika właściwie z dwóch, niezwykle istotnych, kwestii. Pierwszą jest oczywiście konieczność dochowania wymogów określonych w polskim prawie, by czynność notarialna pozostała ważna i skuteczna dla każdej ze stron występującej w akcie notarialnym.
Drugim „problemem”, jaki rozwiązuje uczestnictwo tłumacza przysięgłego w czynności notarialnej jest fakt, że obcokrajowiec musi zrozumieć absolutnie każdy aspekt dotyczący sporządzenia aktu notarialnego. Innymi słowy – musi mieć możliwość aktywnego, pełnego uczestniczenia w danej czynności. Stąd też obecność tłumacza przysięgłego nie powinna ograniczyć się jedynie do suchego przekładu samej treści sporządzanego dokumentu (tłumaczonego a ‘ Vista przez tłumacza) i odczytywanego w języku polskim przez notariusza. W celu zachowania bezpieczeństwa obrotu prawnego należy mieć pewność, że osoba, która nie porozumiewa się w języku polskim dokładnie wie, co będzie podpisywać i z jakimi późniejszymi konsekwencjami wiązać się będzie dana czynność notarialna.
Tłumacz przysięgły powinien w takim razie zadbać o bardzo dokładnie sprawdzenie w języku znanym obcokrajowcowi, czy jako strona czynności ma całkowitą świadomość podejmowanych kroków prawnych. W przypadku czynności notarialnych związanych, na przykład, z zakupem nieruchomości przez obcokrajowca, w akcie notarialnym znajduje się wiele wyrażeń prawniczych, które mogą być trudne do zrozumienia przez Polaka oraz tym bardziej przez klienta (który z zagadnieniami tego rodzaju nie miał nigdy do czynienia w swoim kraju). Stąd też tłumacz przysięgły powinien zadbać nie tylko o prawidłowy przekład treści aktu notarialnego, ale też mieć pewność, że klient, któremu tłumaczy akt notarialny rozumie ich znaczenie (definicje) w kontekście prawnym oraz konsekwencje jakie za sobą niosą .
Tłumacz przysięgły u notariusza a możliwe konsekwencje prawne
Każdemu tłumaczowi przysięgłemu zależy na tym, by jak najdokładniej przedstawić obcokrajowcowi będącemu stroną czynności notarialnej zasadność aktu, do którego staje (wraz z niezbędnym wytłumaczeniem szczegółów sprawy).
W innym bowiem wypadku istnieje możliwość podważenia skuteczności i ważności aktu notarialnego, chociażby pod pozorem błędnego lub też niepełnego przekładu treści przez tłumacza przysięgłego. To z kolei rodzi ryzyko uznania czynności notarialnej za nieważną. Równie istotne znaczenie ma to dla samego tłumacza. W razie uznania jego błędów w wierzytelności tłumaczenia grozi mu nawet kara więzienia (do 10 lat).
Wybierając zatem tłumacza przysięgłego (o jego obecność powinna zadbać zainteresowana strona, ponieważ notariusz nie ma uprawnień do wezwania takiego specjalisty, choć może zapytany przez klienta może zarekomendować tłumacza z którym współpracuje) i który następnie stawi się u notariusza. Mając na uwadze powyższe, warto zdecydować się na osobę z dużym doświadczeniem. Może zdarzyć się i tak, że to sam notariusz poleci konkretnego tłumacza przysięgłego, z którym pracował już wcześniej i wie, że jest osobą która odpowiada w pełni za zrozumienie przez klienta treści dokumentu pod którym klient składa swój podpis oraz konsekwencji, które z tego wynikają.
