Tłumaczenie symultaniczne, czyli tłumaczenie bez zakłóceń

Co to jest tłumaczenie symultaniczne?

Tłumaczenie symultaniczne jest to rodzaj tłumaczenia ustnego, w którym tłumaczenie treści wypowiadanej przez prelegenta następuje w tym samym momencie, co jego wypowiedź. Zwyczajowo, zależnie od sytuacji, tłumacz wykonuje przekład symultaniczny będąc w otoczeniu konkretnego zaplecza technicznego, w postaci dźwiękoszczelnej kabiny.

Z uwagi na specyfikę tego rodzaju przekładu, tłumacz znajduje się w kabinie wraz z drugim tłumaczem.  Tłumaczenie kabinowe jest bardzo wyczerpujące, dlatego tłumacze pracują w parach, zmieniając się zazwyczaj, co 20 minut. Rozliczanie tłumaczeń równoczesnych odbywa się na podstawie 4-godzinnych bloków.

Tłumacze mają na sobie odpowiedni zestaw słuchawkowy z mikrofonem, który umożliwia im odbiór wypowiadanej przez prelegenta treści w języku źródłowym oraz równoczesne tłumaczenie do mikrofonu tej treści na język docelowy. Odbiorcy, również wyposażeni są w zestawy słuchawkowe i odbierają przetłumaczoną treść również na słuchawkach.

Ta forma tłumaczenia symultanicznego jest typowa dla wszelkiego rodzaju masowych konferencji, wykładów i sympozjów, na których konieczny jest przekład na kilka języków lub, w których uczestniczą duże ilości ludzi.

Tłumacz rozpoczyna tłumaczenie symultaniczne z pewnym kilkusekundowym opóźnieniem, względem prelegenta. Opóźnienie to w terminologii przekładoznawczej nazywane jest mianem decalage. Czas ten, w zależności od badań, na które się powołamy, może wynosić od 3 do 10 sekund, jednak najbardziej optymalne opóźnienie względem mówcy wynosi od 3 do 6 sekund – jest to czas, w którym zachodzą procesy kognitywne, umożliwiające właściwe rozpoczęcie przekładu.

Innym rodzajem tłumaczenia symultanicznego jest tłumaczenie szeptane (zwane również z języka francuskiego ‘chuchotage’ lub w wersji spolszczonej szuszotaż). W przypadku tego tłumaczenia symultanicznego, tłumacz nie posiada żadnej technicznej aparatury. Wykonując ten rodzaj tłumaczenia symultanicznego, tłumacz siedzi w pobliżu osoby, dla której tłumaczenie jest wykonywane i szeptając jej do ucha, wykonuje tłumaczenie symultaniczne osób wypowiadających się. Tłumaczenie szeptane może być wykonywane również dla kilku użytkowników, jednak ilość ta nie powinna przekraczać max. 3 osób.

Gdzie wykonuje się tłumaczenie symultaniczne?

Jak już było wcześniej wspomniane, tłumaczenia symultaniczne mogą być wykonywane w różnych sytuacjach, mogą to być zarówno tłumaczenia konferencyjne, jak i tłumaczenia środowiskowe.

W przypadku tłumaczenia symultanicznego konferencyjnego, mówimy o tłumaczeniu w takich sytuacjach jak podczas ogólnopolskich lub międzynarodowych konferencji, prelekcji, wykładów, targów, sympozjów, szkoleń branżowych czy też kongresów.

Te konkretne tłumaczenia na konferencjach mogą być wykonywane zarówno w sposób kabinowy, jak i szeptany, jednakże w przypadku szeptanki, ilość osób dla których tłumaczenie jest wykonywane nie może przekraczać 3 słuchaczy. W przypadku większych grup ludzi, np. tych biorących udział w międzynarodowych konferencjach czy targach, gdzie ilość uczestników oscyluje w okolicach dziesiątek lub nawet setek, wówczas wykonywane jest tłumaczenie kabinowe.

W przypadku tego typu tłumaczenia, tłumacz wraz ze swoim partnerem (czyli drugim tłumaczem) siedzi w dźwiękoszczelnej kabinie i przy pomocy zestawu słuchawkowego odbiera oraz wykonuje tłumaczenie wypowiadanych treści.

Tłumacze w kabinie zamieniają się tłumaczeniem co około 20 minut, tak aby móc odpocząć i zresetować umysł. Tłumaczenia symultaniczne kabinowe są bardzo wymagające dla tłumacza pod względem koncentracji, a także obciążają bardzo mocno aparat mowy. Dlatego tak ważne jest, by wykonywane było ono w parach.

Tłumaczenia konferencyjne kabinowe wykonywane są również w przypadku konferencji, w których bierze udział mniejsza ilość osób ale są to użytkownicy różnych języków. Wówczas, zachodzi potrzeba przekładu jednej treści na wiele różnych języków równolegle.

Tłumaczenia symultaniczne kabinowe umożliwiają jednoczesny przekład na wiele różnych języków, bowiem tłumacze poszczególnych języków siedzą w osobnych kabinach i każdy z nich tłumaczy wypowiadane na konferencji treści na konkretny język, w którym się specjalizuje.

Z kolei, tłumaczenia symultaniczne środowiskowe mogą dotyczyć tłumaczenia np. rozpraw sądowych (takie zdarzają się najczęściej). W innych sytuacjach, wybór metody tłumaczenia ustnego zależy tak naprawdę od tłumacza – część tłumaczy swobodniej czuje się w tłumaczeniu konsekutywnym, a pozostała część w tłumaczeniu symultanicznym szeptanym.

Tłumaczenie symultaniczne – jakie umiejętności musi mieć tłumacz?

W przypadku tłumaczeń symultanicznych, umiejętności, które musi posiadać tłumacz to biegłość językowa, doskonała znajomość kontekstu kulturowego oraz doskonała znajomość tematu, którego będzie dotyczyła konferencja. Równie istotne jest, aby tłumacz symultaniczny dobrze pracował pod presją czasu oraz w sytuacjach stresowych.

Pierwszą bardzo istotną umiejętnością w zakresie tłumaczeń symultanicznych będzie biegłość językowa tłumacza w przypadku języka źródłowego, jak i języka docelowego tłumaczenia.

Z uwagi na to, że tłumaczenie symultaniczne odbywa się w czasie równoległym do czasu prezentowania wypowiedzi, tłumacz wykonujący przekład nie ma czasu na zastanawianie się jakich dokładnie słów oraz konstrukcji gramatycznych użyć, jak może to mieć miejsce w przypadku tłumaczenia konsekutywnego.

W przypadku tłumaczenia symultanicznego, tłumacz zaczyna przekład z opóźnieniem nie większym niż 3 do 6 sekund, musi więc od razu wiedzieć jakich dokładnie słów i konstrukcji użyć, aby dokonać rzetelnego tłumaczenia ustnego.

Kolejnym elementem kompetencji tłumacza symultanicznego będzie doskonała znajomość tematu, o którym mówi prelegent oraz znajomość wszelkich odniesień kulturowych. Tego typu odniesienia mogą pojawiać się w wypowiedziach prelegenta, zwłaszcza jeśli konferencja dotyczy tematów politycznych, społecznych, lub kulturowych. Wówczas, znajomość bieżących wydarzeń może pomóc tłumaczowi właściwie przełożyć wszelkie odniesienia kulturowe danego mówcy.

Jeżeli chodzi o znajomość samego tematu konferencji lub wykładu, który będzie tłumaczony, tłumacz zwyczajowo otrzymuje do wglądu prezentację, na której prelegent będzie się opierał i, na podstawie której będzie wykonywał przemówienie. Otrzymując takie materiały odpowiednio wcześniej, tłumacz ma możliwość zapoznania się z branżową terminologią, która będzie istotna dla rzetelnego tłumaczenia wypowiadanych przez mówcę treści.

Następną ważną dla tłumacza umiejętnością będzie podzielność uwagi oraz szybkość przetwarzania informacji. Doskonała podzielność uwagi będzie kompetencją niezbędną tłumaczowi, w przypadku tłumaczenia symultanicznego, gdyż w tym samym czasie wysłuchuje on wypowiedzi prelegenta oraz dokonuje tłumaczenia na język docelowy. Tłumacz symultaniczny musi więc jednym uchem wychwytywać język docelowy oraz natychmiastowo, bez większego zastanowienia, wypowiadać tę samą treść w języku docelowym dla odbiorców.

Umiejętność szybkiego przetwarzania informacji będzie też bardzo pomocna dla tłumacza w momencie, kiedy mówca popełni jakiś błąd lub też, jak czasem się zdarza odbiegnie od tematu swojej wypowiedzi na rzecz np. anegdoty z własnego życia, która może być z tematem powiązana. Tłumacz symultaniczny musi więc posiadać zdolność adaptacji swojego przekładu do zmieniającego się w szybkim tempie tematu przemówienia.

Kolejną istotną kompetencją tłumacza, w przypadku tłumaczeń symultanicznych, będzie umiejętność pracy pod presją czasu. Zwłaszcza w przypadku konferencji, mówcy zazwyczaj mają określoną ilość czasu na wygłoszenie swojej prezentacji, tak aby kolejny mówca mógł również rozpocząć swoją prezentację zgodnie z harmonogramem konferencji.

Taka organizacja czasu sprawia, że również tłumacz znajduje się pod presją, aby należycie wykonać tłumaczenie, w przewidzianym przez organizatorów czasie, bez żadnych opóźnień względem wygłaszanego przemówienia lub prezentacji. Tłumacz symultaniczny powinien być zatem odporny na stres, powodowany presją czasu, tak aby zachować pełną koncentrację na tłumaczonej treści.

Tłumaczenie symultaniczne – jak się do niego przygotować?

Jak widzimy, tłumaczenie symultaniczne, zwłaszcza na dużych międzynarodowych konferencjach, może stanowić prawdziwe wyzwanie dla tłumacza. Czy są więc jakieś sposoby, które mogą umożliwić tłumaczowi przygotowanie się do tego rodzaju przekładu?

W pierwszej kolejności, należy wspomnieć, że aby tłumacz mógł właściwie przygotować się do tłumaczenia symultanicznego na konferencji, konieczne będzie, aby zleceniodawca podesłał tłumaczowi wszelkie możliwe materiały związane z tematyką danej konferencji, szkolenia, czy też targów.

Tłumacz wykonujący tłumaczenia symultaniczne otrzymuje materiały pomocnicze związane z tematyką spotkania w postaci np. prezentacji poszczególnych prelegentów, materiałów dodatkowych związanych z terminologią, itp.

Tłumacz powinien otrzymać te materiały z odpowiednim wyprzedzeniem, aby miał czas na przygotowanie się do prezentowanych tematów. W przypadku występowania w poszczególnych prezentacjach terminologii specjalistycznej, otrzymując materiały odpowiednio wcześniej, tłumacz symultaniczny ma możliwość wykonać rzetelny research dotyczący danej tematyki specjalistycznej oraz przygotować glosariusze z konkretną terminologią w obydwu językach.

Dzięki temu tłumacz ma możliwość również powtórzyć sobie występującą terminologię odpowiednią ilość razy, tak aby przystępując do tłumaczenia symultanicznego wykonać je płynnie, bez nerwowego szukania odpowiedników poszczególnych terminów w glosariuszu.

Kolejnym istotnym elementem przygotowań tłumacza do tłumaczenia symultanicznego, powinno być śledzenie bieżących wydarzeń oraz poszerzanie swojej wiedzy ogólnej, tak aby w przypadku niespodziewanej anegdoty, lub odwołania kulturowego ze strony mówcy, tłumacz był w stanie odpowiednio przełożyć takie kulturowe smaczki w języku docelowym.

Z kolei, dobra wiedza ogólna może pozwolić tłumaczowi na swego rodzaju przewidywanie, co w danej kwestii lub w danym kontekście może zostać powiedziane przez mówcę. Może to być pomocne zwłaszcza w przypadku, kiedy mówca się zapętli lub straci wątek, a następnie w szybkim tempie będzie chciał dopowiedzieć pominięte kwestie.

Kiedy warto się na nie zdecydować?

Tłumaczenia symultaniczne będą doskonałym wyborem w sytuacjach, w których organizatorom lub zleceniodawcom zależy na określonym czasie trwania wydarzenia, jak również na płynnej komunikacji pomiędzy nadawcami a odbiorcami komunikatów.

W przypadku tłumaczeń symultanicznych dokonywanych na konferencjach, każdy prelegent ma określoną ilość czasu, w którym musi zmieścić się ze swoją prezentacją. Tłumaczenie symultaniczne umożliwia właśnie równoczesne wykonywanie prezentacji oraz przekładu na język docelowy odbiorców, tak aby zachowane były ramy czasowe poszczególnych części konferencji.

Kolejną sytuacją, w której zastosowane może być tłumaczenie symultaniczne to wszelkie panele dyskusyjne lub transmisje na żywo różnych wydarzeń, gdzie tłumaczenie symultaniczne pozwala na płynną i nieprzerwaną komunikację pomiędzy nadawcami a odbiorcami komunikatu. Co więcej, przekład ten jest od razu transmitowany, w czasie rzeczywistym, do szerokiego grona odbiorców.

Jak więc widzimy, tłumaczenia symultaniczne będą doskonałym wyborem w przypadku, gdy to czas trwania wydarzenia jest priorytetem. Wykonanie tłumaczenia odbywa się bowiem równolegle z wygłaszaniem danego przekazu, co skraca czas trwania wydarzenia.

W przypadku gdy płynność przekazu jest równie wysokim priorytetem, również tłumaczenia symultaniczne będą idealnym rozwiązaniem. Tłumaczenie wygłoszonej treści odbywa się bowiem płynnie, bez przerw, w tym samym czasie, w którym mówca się wypowiada. Jeśli więc prelegent nie zaplanował żadnej przerwy w wypowiedzi, tłumaczenie też odbędzie się w sposób ciągły.

Ostatnią istotną zaletą tłumaczenia symultanicznego będzie jego dostępność, bowiem ten rodzaj przekładu umożliwia tłumaczenie treści wygłaszanej w jednym języku źródłowym dla szerokiego grona odbiorców.  Zróżnicowanie to dotyczy nie tylko względów ilościowych ale również dużego zróżnicowania językowego odbiorców, co może być bardzo częste w przypadku wszelkich międzynarodowych konferencji, sympozjów lub targów.

Jeśli więc zleceniodawca zainteresowany jest szybkim, rzetelnym i płynnie wykonanym tłumaczeniem, które będzie dostępne dla odbiorców różnych grup językowych, najlepszym wyborem będzie właśnie ustne tłumaczenie symultaniczne.

FAQ: